Dr Mihailo i Klaudija Iličković

 

Rođen je 8. novembra 1880. godine u Brčelima u Crmnici u porodici Pera i Ikane Iličković , koja je davala najpoznatije narodne vidare koji su generacijama prenosili i čuvali vještinu liječenja kao najveću porodičnu tajnu. Ubijen je 20. aprila 1942. godine.

Biografija

Osnovnu školu završio je u Podgorici. Knjaz Nikola ga je uputio na školovanje u Rusiju kao stipendistu crnogorske vlade. U Moskvi je završio Medicinski. Tamo se oženio Ruskinjom Klavdijom Lukaševič. U Rusiji su mu se rodila i đeca: Irena, Zora, Đorđe (zvani Jurik) i Milica (zvana Mima). Po završetku Medicinskoga fakulteta vratio se u Crnu Goru 15. marta 1910. godine, kad je uputio zahtjev Ministarstvu vojnom za prijem na ljekarsku službu. Njegov zahtjev uvažen je i postavljen je 2. jula 1910. godine za ljekara Prve divizije na Cetinju kao sanitetski oficir u crnogorskoj vojsci zajedno s dr Jakovom Zarubicom.. Zatražio je i odobrenje da se stručno usavršava u bolnici „Danilo I“ na Cetinju.

Balkanski ratovi

Učesnik je Prvoga balkanskog rata 1912/13. godine u sastavu Istočnoga odreda kao načelnik njegova saniteta pod komandom serdara Janka Vukotića. Istočni odred učestvovao je od oktobra do decembra 1912. godine u oslobađanju śevernih krajeva Crne Gore, kao i Metohije, nakon čega se taj odred priključio glavnini snaga u opsadi Skadra. Na Skadarskome frontu, u mjestu Drivast, formirao je improvizovanu bolnicu u kojoj su se zbrinjavali lakši ranjenici, dok su teži upućivali u bolnice u Podgorici, Baru, Cetinju i Nikšiću. Kroz te bolnice prošlo je oko 10.000 ranjenika. U toku Drugoga balkanskog rata kao sanitetski kapetan bio je načelnik Sanitetskoga odjeljenja (šef saniteta) Dečanskog odreda. Svaka brigada imala je po jednog ljekara. U toku borbi protiv bugarske vojske, Sanitetsko odjeljenje uredilo je divizijsko previjalište kod manastira Sv. Pantelija. U tome periodu bio je vojno-građanski činovnik II klase. Nakon balkanskih ratova postavljen je 14. decembra 1913. godine za vojno-građanskoga činovnika I klase. Službovao je kao ljekar u Prvoj diviziji do 28. maja 1914. godine. Ukazom od 28. maja 1914. godine postavljen je za ljekara Šeste divizije crnogorske vojske u Peći. Na Cetinju je učestvovao u organizaciji društva „Soko“, prvo je od 18. januara 1914. godine bio član privremenoga odbora ovog društva, a 23. februara izabran za starješinu toga društva.

Prvi svjetski rat

U Prvome svjetskom ratu 1914-16. godine u sastavu crnogorske vojske nalazio se na raznim dužnostima. Bio je načelnik saniteta Starosrbijanskoga odreda crnogorske vojske koji je djelovao u pravcu Albanije. Kad je crnogorska vojska zauzela Skadar 1915. godine, postavljen je za upravnika Vojne bolnice u Skadru. Na toj dužnosti ostao je do kraja 1915. godine, kad je crnogorska vojska izašla iz Skadra. Najveći period austrougarske okupacije 1916-18. godine proveo je na Cetinju.

Vojska kraljevine SHS

Nakon formiranja Kraljevine SHS službovao je u vojsci novostvorene države. Upravnik Vojne bolnice Kosovske divizijske oblasti bio je od 28. aprila do 12. maja 1920. godine. Šef internoga odjeljenja Vojne bolnice Treće armije bio je od 12. maja 1920. do 6. jula 1922. godine. Referent saniteta Vardarske divizijske oblasti bio je od 6. jula 1922. godine, a šef saniteta Bregalničke divizijske oblasti do 1925. godine. U čin pukovnika proizveden je 1. oktobra 1924. godine. Šef infekcijskoga (zaraznoga) odjeljenja SVB Treće armijske oblasti bio je od 2. februara 1925. do 24. marta 1927. godine. Interesantno je da je 1926. godine upisao na Cetinju napredni kurs u organizaciji „Sokolačkog društva“, koji je s još sedam polaznika uspješno završio 1927. godine, kurs je trajao svake večeri od 18 do 20h. Od 24. marta 1927. do 1933. godine bio je šef SVB Treće armijske oblasti. Pored redovne dužnosti od 17. maja 1929. godine bio je vršilac dužnosti načelnika Sanitetskoga odjeljenja komande Treće armijske oblasti i od 6. juna 1930. godine na raspoloženju. U čin sanitetskoga brigadnog generala proizveden je 17. decembra 1930. godine. Referent saniteta Komande Beograda bio je 6. jula 1933. do 12. marta 1935. godine. Dužnost referenta saniteta Prve armijske oblasti obavljao je od 12. marta 1935. do 28. jula 1938. godine kad je penzionisan po sopstvenoj želji. Govorio je ruski jezik. Napisao je „Prilog istorije narodne medicine kod Južnih Slovena“ u izdanju Centralnoga higijenskog zavoda, Beograd, 1940/sv.11/3. U tome prilogu opisao je rad i metod liječenja narodnih vidara Iličkovića. Nakon penzionisanja 1938. godine uredio je i prilagodio kuću u Brčelima i sa suprugom Klavdijom nastanio se u rodno mjesto. U kući u Brčelima imao je skromnu ordinaciju u kojoj je liječio mještane, a takođe jednom sedmično odlazio je na konju u Virpazar kako bi liječio bolesnike.

Drugi svjetski rat

Uoči Aprilskoga rata 1941. godine prijavljuje se kao dobrovoljac u Vojsku Kraljevine Jugoslavije, a prilikom napada njemačkih jedinica zarobljen je u okolini Sarajeva aprila 1941. godine, međutim kao ljekar u penziji ubrzo je pušten, kad se ponovo vratio u Brčele. Tokom ustanka 13. jula 1941. godine liječio je ranjene ustanike u Brčelima, zajedno sa suprugom koja je bila medicinska sestra. Iz rodne kuće zajedno sa suprugom spoveden je 19. aprila 1942. godine u štab odreda „13. jul“, pod izgovorom da je potreban kao ljekar pri njihovoj jedinici. Međutim, četa bataljona „Jovan Tomašević“ izvršila je egzekuciju njega i supruge 20. aprila 1942. godine. Sahranjeni su u mjestu u kojem su ubijeni, a kasnije su njihovi ostaci prenešeni i pohranjeni u porodičnoj grobnici ispred crkve u Gornjim Brčelima.

Porodica

Njegova kćerka Mima udala se 1927. godine za artiljerijskoga potporučnika Ivana K. Đorđevića, kćerka Zora udala se 1926. godine za konjičkoga potporučnika Otona M. Egersdorfera, a treća Irena za Branka Jovanovića, prvaka pozorišta.

Odlikovanja

Između ostalog odlikovan je: Ordenom knjaza Danila za nezavisnost Crne Gore (1913), Sv. Save za zasluge učinjene srpskim ranjenicima i bolesnicima u Prvome balkanskom ratu (4. novembar 1913), Ordenom Sv. Save IV reda i III reda odlikovan je još tri puta (1923, 25. januara 1928 i 1936), Ordenom Jugoslovenske krune II reda (28. jula 1938). Njegova braća bili su Tomo, potpukovnik i Luka sudija.

https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wp/cnr/Milo_Ili%C4%8Dkovi%C4%87,_brigadni_general#Prvi_svjetski_rat

 

“Našeg dobrog I čestitog doktora Mila znamo od prije 30 i više godina kada se, kao mlad čovjek, odrekao blagostanja I ugodnog života u velikoj Rusiji, I sa svojom ženom Ruskinjom, gospođom Klaudijom, pohitao u svoj rodni kraj, na naše Cetinje. Kao pravi samarićanin, pritekao je u pomoć svakom bolesniku, sa jednakom ljubavlju kod imućnih I kod sirotinje. Kao dobar ljekar, ubrzo je stekao kod naroda nepodijeljenu ljubav, a u svojoj struci napredovao do najvišeg čina – đenerala I načelnika armijskog saniteta.

Kao đeneral u penziji, pošto je u svoju djecu othranio  zbrinuo, povukao se sa svojom gospođom u rodno mjesto Brčeli. Ozidao je malu kuću, da u njoj, među svojima, dočeka zadnje dana. Iako u odmaklim godinama života, svoje visoko znanje I bogato iskustvo upotrijebio je na korist svojih bližnjih. U svojoj ljekarskoj misiji nije razlikovao crvene od bijelih, časne od nečasnih, pružao je ljekarsku pomoć svakom kome je zatrebala. Vjerovatno da svoje poglede na život nije mogao uskladiti sa partizanskim, I da im je kao takav smetao. Ali ubistvo njegovo I njegove žene Klaudije, staraca koji nisu mogli biti opasni ni za kog, naprotiv, mogli su koristiti, te još kako I samim partizanima, miriše na pohlepnost I pljačku, što se jasno vidi iz priloženog komunističkog dokumenta:  “Napad italijanskih I nacionalisitčkih snaga I odstupnica za Bosnu omeli su dalju istragu.”

Dr Iličković je liječio ranjene ustanike u ustaničkoj bolnici u Brčelima, u vrijeme Trinaestojulskog ustanka I poslije njega. Rado se odazvao pozivu da I dalje pomaže, ne sumnjajući u svoje saplemenike da ga vode na stratište umjesto da liječi u partizanskoj bonici. Bio je odlučan da svoje znanje I iskustvo stavi u službu boraca protiv okupatora, pri čemu bi mu pomagala životna saputnica, iskusna I stručna medicinska sestra, blagorodna Klaudija. Bio je potreban partizanima kada se sve više osjećala potreba za organizovanjem sanitetske službe, a “problem je predstavljao nedostatak ljekarskog I srednjemedicinskog kadra. Krajem 1941. I u januaru  I februaru 1942. godine, jedina ličnost koja je bila na raspolaganju štabu odreda za organizaciju vojnog saniteta bio je Stanko Martinović, apsolvent medicine. Zajedno sa njim neko vrijeme radio je Dušan Zečević, sanitetski tehničar.” Jedini ljekar početkom 1942. godine bio je dr Djuro Jovićević, pri Štabu bataljona “Carev laz”, koji je u aprilu prešao u jedinice Crnogorskog nacionalnog pokreta. Poslije njegovog odlaska, Štab odreda je imao samo jednog ljekara, Dr Petra Jovanovića, koji je bio angažovan u Katunskoj nahiji. Sve više se osjećala potreba za formiranjem  partizanske bolnice, za koju se mogao obezbijediti potreban inventar i ostale potrebne stvari.Ljekarski kadar  nije bilo moguće riješiti, pa je za upravnika postavljen apsolvent medicine Stanko Martinović, a priučene bolničarke su obavljele poslove medicinske sestre. U početku bolničarke nisu računate, ni prikazivane kao borci, izuzev u Primorskom bataljonu. Na području bataljona „Jovan Tomašević” nije bilo ni jednog ljekara ni sanitetskog tehičara.Oni su čak tažili od štaba da im pošaljeljekara. U takvoj situaciji bezumnici likvidiraju vrsnog ljekara i organizatora Dr Mila Iličkovića i izuzetno stručnu medicinsku sestru, suprugu mu Klaudiju. Pored ostalog, to govori da su samo bolesni umovi mogli donijeti odluku o likvidaciji takvih ljudi, stučnjaka i patriota, koji su izrazili spremnost i potvrdili je z julskom ustanku da pomognu ranjenim i bolesnim partizanima. Bio je to čovjek od velikog autoriteta koji je, pored stručne ljekarske pomoći u organizovanju sanitetske službe, mogao doprinijeti afirmisanju borbe protiv okupatora. Crmnički fanatici nisu htjeli ni mogli da shvate da se djeneral jugoslovenske vojske nadje u partizanimam pa ni sestrić mu kojeg je othranio, jer ga je fanatizsam odveo u moralno posrnuće. Drugui mu sestrić, nije htio da učestvuje u ubistvu ujaka, procjenjući da je to istorijski primjer nemorala, fanatizma, neznanja, ljubomore, sljepila i moralnog posrnuća u ime boljeg sjutra.

Klaudija Milova Iličković, medicinska sestra, ubijena je istovremeno sa svojim mužem djeneralom Milom Iličkovićem. Egzekutori su bili nemilosrdni prema ovoj humanoj ženi i medicinskoj sestri. Ona je okrivljena da pripada belogardejcimam iako je od njihovog nestanka prošlo više od dvije decenije, a Klaudija nije nikada bila u njihovim redovima. Razgovarala je sa intelektualcima, medju kojima je bio poznati profesor matematike, Pantolomej Butaj, moralna ličnost i vrsni matematičar, koga pamte brojne generacije cetinjske gimnazije. Preživio je “belogardejsku golgotu”, jer tada nije bilo nečasnih ljudi koji bi se drznuli da ga likvidiraju. Štiito ga je njegov moralni lik, pregalaštvo i ljubav koju je zadobio od brojnih učenika, iako je predavao najteži ispit matematiku. Uzalud je bilo Milu i Kaludiji Iličković, od brojnih belogardejskih emigranata u Cetinju, najomiljeniji gost bio profesor Bugaj, koji je od njihovog ubistva svake večeri očekivao da iste ubice dodju po njega. Posebno nije mogao shvatiti zašto je ubijena Klaudija, koja se nikada nije baviila politikom. Iako je preživjela sve surovost revolucijem nije mogla vjerovati da ih u Crnoj Gori nadmašuju. Osvetoljupci joj nisu oprostili što je tokom boravka u Cetinju ispoljavala antipatije prema komunistima.

Ksenija Jovanović je glumačko dete. Glumački hleb jede otkad zna za sebe. Pošto su njeni roditelji kao članovi najpre Osječkog, a onda Sarajevskog pozorišta dosta putovali, svoje prve “svesne” dane je proživela kod maminih roditelja. Deda, general Milo Iličković, bio je lekar, upravnik vojne bolnice u Skoplju. Babuška Klaudija Lukaševič je bila rusko-poljskog porekla. Njom se deda oženio u Moskvi gde je studirao medicinu.

 

 

Dr Mihailo –Milo Perov Iličković

Objavljeno u „Ljekari i medicinsko osoblje stradali u borbama naroda Crne Gore za slobodu“-autor Dr Milenko Vujović

 

Rodjen je u selu Gornji Brčeli u Crmnici 1880 godine. Osnovnu školu je zvršio u Podgorici, a gimnaziju i medicinski fakultet u Moskvi.

Potiče iz poznate porodice narodnih vidara Iličković, koji su prije školovanih ljekara bili najpoznatiji vidari, pa su uz školovane ljekare dugo vremena radili i bili uvažavani od naroda u crnoj Gori.

Odmah po završetku studija, došao je na Cetinje 15.marta 1910 godine, i postao prvi vojni ljekar u Crnoj Gori i postavljen za načelnika saniteta u Prvoj diviziji na Cetinju.        U Balkanskom ratu dr Iličković je radio u ambulanti italijanskog Crvenog krsta, na Grudi, a ukazom od 28.5.1914.godine postavljen za ljekara Šeste divizije u Peći.U toku Prvog svjetskog rata bio je na raznim dužnostima, pa upravnik Vojne bolnice u Skadru. Poslije Prvog svjetskog rata  bio je vojni ljekar u mnogim mjestima Jugoslavije i dospio do čina sanitetskog generala.

Njegova unuka, Ksenija Jovanović, poznata glumica, dala je detaljne podatke o svom dedi.

• Iz Crne Gore premešten je i radio je u Skoplju. Deda Mihailo se u Moskvi oženio Klavdijom Lukaševič. U braku su imali četvoro dece: Irenu, Zoru, Đorđa(Jurik) i Milicu. Irena, Ksenijina majka, udala se za glumca Branka Jovanovića.Deda Mihailo je iz Skoplja prmješten u Beograd, u vojnu bolnicu. Onda je 1936 godine premješten iz Beograda u Novi Sad, gde je postavljen za upravnika vojne bolnice na Petrovaradinu, u činu generala. San miu je bila Crna Gora, Brčeli, gde je podigao kuću sa terasom i cisternom za vodu. Imao je okućnicu zasađenu vinovom lozom. Baba je očajavala, a on se radovao. U kući je otvorio skromnu ordinaciju, u kojoj je liječio svoje zemljake. Lečio je i ranjene ustanike 1941. godine. Kada je rat počeo 1941. godine, javio se kao dobrovoljac. Bio je zarobljen negdje u okolini sarajeva, ali kao ljekar u peniji je pušten. Vratio se u rodne Brčele, iako su savjetovali da je to opasno. Nije poslušao. „meni se ništa ne može desiti, ja sam činio samo dobro“, govorio je. Godine 1942. partizani su izveli na prevaru dr Mihalia, pod izgovorom da liječi partizanske ranjenike, što je i do tada činio, Izveli su iz kuće u Brčelimam njega i njegovu suprugu, koja nije htjela samog da ga pusti, govoreći: „Kostja (ruski nadimak), oni će te ubiti“. On ju je uvjeravao da neće. U tri kofera spakovali su najdragocjenije stvarim sluteći , ipak zlo. DedU su streljali, babu kamenovali! Dragocjenosti su nestale. Mještani su ih sahranili na mjestu pogubljenja. Kasnije  je Đorđe, njegov sin, prenEo kosti roditelja i sahranio u porodičnoj grobnici kod Crkve u Gornjim Brčelima.

Dr Mihailo –Milo Perov Iličković je ostavio dragocjen opis metoda rada u liječenju naroda, njegovih predaka, narodnih vidara, koji su decenijama pomagali narodu u vrijeme kada školovanih  ljudi nije bilo.Švajcarski ljekar Frederik Ferijer (1848-1924), boraveći u Župi Nikšićkoj 1876. godine u sklopu pomoći Crvenog krsta, imao je za pomoćnika narodnog vidara Toma Iličkovića, koga je uvažavao, pa u vezi sa tim piše: „Pripada porodici čije su muške glave bile vidari već više vjekova. Njihova nauka  se prenosi usmeno. Ilčičkovići su jedini crnogorski ljekari, danas , ih imamo samo nekoliko.“

Kada je ranjen Knjaz danilo  u Kotoru, tražio je da ga liječe Iličkovići, zajedno sa profesionalnim ljekarom.

 

Zločin nad ovakvim  dobročiniteljima je vrhunac zločina, koji u moralnim kodeksima nema nikakvog opravdanja.

 

Izvori: Balkanski ratovi i I svjetski rat,

Mihailo Miljanić“Crnogorski ljekari do 1918. godine“

Izjave  preživjelih Crmničana,

„Vojni sanitet u srpskom narodu.“